HISTORIKU

Shërbimi i punësimit është një nga sektorët më të rëndësishëm të kompetencave publike të shtetit, sepse funksionet me të cilat merret ky institucion kanë të bëjnë me fuqinë punëtore, pa të cilën nuk është e mundur të imagjinohet një shoqëri. Për këto arsye, shërbimet e punësimit kanë ekzistuar dhe ekzistojnë në të gjitha sistemet shoqërore-politike.

Në një kuptim bashkëkohor, ato shfaqen në Europë pas Luftës së Parë Botërore. Më 1919, në Zvicër u formua Organizata Ndërkombëtare e Punës (ILO).

Në kuptimin më të gjerë në Republikën e Maqedonisë, shërbimi i punësimit u shfaq menjëherë pas çlirimit në vitin 1945, por ishte i pazhvilluar dhe një pjesë e administratës komunale, dhe për këtë shkak, në atë periudhë nuk mund të flitet për profilizimin e saj si një shërbim i veçantë publik. Në atë periudhë kanë ekzistuar disa forma organizative në të cilat funksiononte (departamenti i punës, komisioni i punës dhe menaxhimi i punës).

Institucionalizimi formal i shërbimit të punësimit u bë më 31 mars 1952 me miratimin e Dekretit të Organizimit të Shërbimit të Ndërmjetësimit të Punës. Ky dekret, i miratuar nga Qeveria e Republikës Popullore të Federatës së Jugosllisë, përcakton zyrat lokale dhe republikane për ndërmjetësim të punës. Zyrat e Ndërmjetësimit të Punës së Republikës krijojnë Këshillat e Shëndetit Nacional dhe Politikën Sociale të Republikave Popullore dhe me këto udhëheqin këshillat drejtues dhe drejtpërdrejt shefat e zyrave.

Nga 1 dhjetori 1960, shërbimi i punësimit vazhdon si Zyra Republikane e Punësimit të Punëtorëve e Republikës Popullore të Maqedonisë, e themeluar nga Këshilli Ekzekutiv me dekretin e 29 tetorit 1960. Gjatë kësaj periudhe, vendi iu nënshtrua reformës ekonomike dhe shoqërore të sistemit politik, bazuar në ndryshimet kushtetuese të vitit 1963, ku pësoi ndryshime të rëndësishme, kryesisht përsa i përket shoqërizimit të mëtejshëm të punëve të drejtuara nga shteti dhe vendosjes më të gjerë të sistemit të delegatëve si parim.

Për këtë arsye, forma organizative e shërbimit të punësimit pëson ndryshime dhe Zyra Republikane e Punësimin të Punëtorëve e RMP-së shndërrohet në Komunitet Republikan të Punësimit.

Shoqata e Punësimit, si organ më të lartë e ka kuvendin, nëpërmjet të cilit u themelua Instituti i Vetëqeverisjes Sociale edhe në fushën e punësimit.

Karakteristikat e përgjithshme të kësaj periudhe janë braktisja e politikës së gjerë të punësimit dhe futja e një politike aktive intensive në këtë fushë, ku organizatat ekonomike bëhen të pavarura për sa i përket kuadrit, funksionet e shërbimit marrin trajtim të veprimtarisë me interes të veçantë shoqëror, si dhe rritjen e fushës së kompetencave të organizatës dhe kuadrit.

 Në këtë periudhë, çështja e përcaktimit shkencor të fushës së punëve në punësim trajtohen më rrënjësisht, në mënyrë që të përcaktohen më hollësisht roli, funksioni dhe puna e shërbimit.

Parimet e Ligjit të Organizimit dhe të Financimit të Punësimit (1965) përcaktonin nëntë funksione të shërbimit të punësimit, përkatësisht shoqërore-ekonomike, ndërmjetësim, organo-kadrovike, orientim profesional, arsimim, mbrojtje materiale-juridike e të papunëve, dokumentacionin financiar dhe administrativ. Këto funksione deri më sot janë baza mbi të cilën kryhet pjesa më e madhe e punës dhe e kompetencës së shërbimit të punësimit.

Në përputhje me ndryshimet e përgjithshme sistematike në shoqërinë e atëhershme, bazuar në Kushtetutën e vitit 1974, në fushën e punësimit, themelohen Bashkësitë e Interesit Ekonomik (BIE) për punësim, në nivelin komunal, republikan dhe federal të cilët bazohet mbi parimin e delegatit që synon deetatizimin e mëtejshëm dhe socializimin e punëve në fushën e punësimit.

Bazuar në Ligjin e Komuniteteve të Interesit Vetëqeverisës për Punësim dhe Siguri Materiale gjatë Papunësisë së Përkohshme ("Gazeta Zyrtare e RSM-së" Nr. 20/74), Këshilli Republikan i Punësimit u formua nga 42 themelues, bazuar në një marrëveshje vetëqeverisëse. Ajo kishte statusin e një personi juridik dhe bazohej në parimin e delegatit të konstituimit të organeve të tij (Asambleja, Këshill Ekzekutiv dhe Komisioni i Kontrollit). Delegatët në Asamble delegoheshin nga asambletë e Shoqatave komunale të punësimit.

Me Ligjin e Ndryshimit dhe të Plotsimit të Ligjit të Komuniteteve të Interesit Vetëqeverisës të Punësimit dhe të Sigurisë Materiale gjatë Papunësisë së Përkohshme ("Gazeta Zyrtare e RSM-së" Nr. 9/78), Shërbimi i Punësimit themelohet si një komunitet nacional i punësimit. Ndryshimet e mëvonshme në lidhje me funksionimin e shërbimit të punësimit u bënë me ndryshimet në rregullativën ligjore në “Gazetën Zyrtare të RSM-së” nr. 32/87, 18/89, 36/89, 17/91 dhe "Gazetën Zyrtare të RM-së" nr. 36/91, 12/93 dhe 78/93.

Ligji i Punësimit dhe i Sigurimit të Papunësisë i miratuar në 1997 ("Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë" Nr. 37/97) e riemërton shërbimin e punësimit në Entin e Punësimit të Republikës së Maqedonisë, si një shërbim publik me qendër në Shkup dhe formon një shërbim të vetëm profesional me njësi rajonale-zyrat e punësimit, të cilat janë krijuar për territorin e një ose më shumë komunave.

Me këtë ligj përcaktohet se Enti i Punësimit i Republikës së Maqedonisë drejtohet nga një Këshill Drejtues i përbërë nga nëntë anëtarë, i kryesuar nga një Drejtor, i cili emërohet dhe shkarkohet nga Qeveria e Republikës së Maqedonisë me propozim të Ministrit të Punës dhe të Politikës Sociale. I gjithë funksionimi i zyrës rregullohet me ligjin, statutin dhe aktet e organizimit dhe të sistemimit.

Me ndryshimin e Ligjit të vitit 2004 ("Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë" nr. 37/04), emri i entit u ndryshua në Agjencia e Punësimit e Republikës së Maqedonisë dhe zyrat e punësimit u riemëruan në qendra të punësimit.